Mae’r gaeaf yn dod â heriau ychwanegol i bob un ohonom, yn enwedig pan fo’r bryniau wedi’u gorchuddio ag eira, pan fo’r tywydd yn newid, pan fo tymheredd yr aer a’r dŵr yn gostwng yn sylweddol, pan fo’r gwyntoedd yn cynyddu’r teimlad o oerni a phan fo’r dyfrffyrdd (afonydd, llynnoedd, camlesi) yn dechrau rhewi. Mae padlo un o’n dyfrffyrdd niferus, archwilio’r arfordir neu fentro i’r bryniau a’r mynyddoedd yn y gaeaf yn cynnig profiad cwbl unigryw a gwerth chweil, ond cofiwch fod y dyddiau’n fyr a gall y tywydd newid yn gyflym….felly mae angen i chi gynllunio ar gyfer pob math o amodau.

Er mwyn gwneud eich diwrnod da yn hyd yn oed gwell yn y gaeaf, bydd angen OFFER, SGILIAU & GWYBODAETH ychwanegol arnoch a gwell dealltwriaeth o’r TYWYDD – y tu hwnt i’r hyn sydd ei angen yn ystod yr haf.

Yn y gaeaf, p’un a ydych yn mynd allan am dro gyda’r ci; yn mentro i’r bryniau i gerdded a / neu i ddringo; neu’n wynebu’r dyfroedd arfordirol neu fewndirol i nofio, padlo neu hwylio, gwnewch yn siŵr eich bod yn gofyn 3 chwestiwn i chi’ch hun cyn i chi gychwyn:

2. Ydw i’n gwybod sut fydd y TYWYDD?

Mae tywydd gaeafol yn hynod anrhagweladwy. Treuliwch amser i ddeall sut mae’r tywydd wedi bod dros y dyddiau diwethaf, beth mae’r tywydd yn ei wneud ar ddiwrnod eich antur a sut mae hynny’n effeithio ar y ddaear a’r amodau amgylcheddol.

Gall glaw trwm drwy’r hydref a’r gaeaf newid patrymau a lefelau afonydd yn ddramatig, felly mae bob amser yn werth edrych ar y llif a’r lefelau cyn mynd allan ar yr afon. Bydd gwyntoedd cryfion yn effeithio ar ymchwydd y môr ar hyd yr arfordir a’r draethlin ac maent yn gwneud amodau ar lynnoedd mewndirol yn anodd.

Ar dir, gall eira, glaw a chenllysg wneud amodau’r ddaear yn anodd. Mae amodau tir rhewllyd yn arbennig o beryglus; a gall fod angen cramponau; gwnewch yn siŵr eu bod wedi’u haddasu ar gyfer maint eich esgid a bod gennych chi’r wybodaeth a’r sgiliau i’w defnyddio. Os ydych chi’n beicio mynydd, ceisiwch osgoi llwybrau lle mae yna eira dwfn.

Gall gwyntoedd cryf effeithio ar eich gallu i wneud cynnydd ac ychwanegu at oerni’r gwynt; daw hyn yn fwy sylweddol po uchaf yr ewch. Cofiwch y byddwch chi’n blino’n gynt mewn tywydd gwlyb, pan fo gwyntoedd yn gryf a phan fo tymheredd yr aer yn oer – efallai y bydd angen i chi newid eich cynlluniau, cadw at lefelau is a / neu ddilyn llwybr byrrach.

Mae gan y Swyddfa Dywydd wefan benodol ar gyfer rhagolygon y tywydd yn y prif ardaloedd mynyddig. Cyhoeddir rhagolygon ddwywaith y dydd ac maent yn cynnwys oriau golau dydd. Gall y tywydd newid yn gyflym gydag amser ac, os ydych yn y bryniau / mynyddoedd, bydd hefyd yn amrywio yn ôl uchder. Edrychwch ar y rhagolygon i gael gwybod am y pwynt uchaf ar eich llwybr a’ch amser cychwyn a gorffen.

Mae rhai rhanbarthau yn darparu gwybodaeth leol gyfredol am yr amodau yn y bryniau a’r mynyddoedd:

Lake District Fell Top Assessors @lakesweather

Snowdon Ground Conditions @snowdonweather

Pam fo’ deall rhagolygon y tywydd yn arbennig o bwysig yn y bryniau a’r mynyddoedd?

• Gall gwyntoedd mewn stormydd, glaw trwm parhaus neu stormydd eira fod yn wyllt ar y copa pan fo hi’n gymylog a dim ond yn awelog yn y dyffrynnoedd.
• Gall amodau oerach ar uchder a gwyntoedd cryfion achosi oerfel gwynt difrifol, a gall arwain at hypothermia, yn enwedig os bydd dillad gwrth-ddŵr yn cael eu gwlychu mewn amodau gwlyb.
• Mae rhew ac eira yn cael eu hachosi gan dymheredd oerach ar uchder. Gall eira barhau i fod ar y ddaear ymhell i mewn i’r gwanwyn neu’r haf, yn enwedig ar lethrau cysgodol sy’n wynebu’r gogledd.
• Gall rhai amodau achosi eirlithriadau hefyd. Darperir rhagolygon eirlithriadau ar gyfer yr Alban gan Wasanaeth Gwybodaeth Eirlithriadau yr Alban.
• Mae cymylau isel, a greir naill ai gan gymylau sy’n symud ar draws yr ardal neu gan y bryniau, yn arwain at welededd gwael iawn. Gall cymylau neu eira trwm ynghyd ag eira ar y ddaear achosi storm eira.

Os ydych chi’n mentro i’r dŵr neu arno, edrychwch ar y tywydd ar gyfer yr ardal y byddwch chi’n mynd iddi a pharhau i gadw golwg arno oherwydd bydd yr amodau hyn yn newid yn gyflym.

Gwnewch yn siŵr eich bod yn cynllunio ymlaen llaw ar gyfer eich antur yn y gaeaf;

• Cynlluniwch ar gyfer oriau lle mae’r golau dydd yn fyrrach, bydd hi’n tywyllu’n gynt os yw’r awyr yn gymylog. Ewch allan mewn da bryd, ewch â fflachlamp efo chi, hyd yn oed os ydych chi’n bwriadu bod yn ôl ymhell cyn iddi dywyllu; gwiriwch eich batris cyn cychwyn a chariwch fatris sbâr.
• Casglwch wybodaeth berthnasol am ble rydych chi’n bwriadu mynd ar y diwrnod a drefnwyd ac yna trwy gydol eich taith.
• Edrychwch ar y tywydd a’r amodau tir diweddaraf cyn i chi gychwyn – cymerwch gyngor, ceisiwch fynd ar daith dim ond os yw’r amodau o fewn eich gallu chi a’ch cyd-deithwyr.
• Os oes gennych unrhyw amheuaeth, newidiwch eich cynlluniau neu ewch gyda thywysydd cymwys.

Byddwch yn hyblyg – does dim cywilydd mewn newid eich cynlluniau. Dewiswch lwybr gwahanol neu trowch yn ôl os nad yw’r rhagolygon yn edrych yn addawol, os yw’r tywydd yn cau i mewn yn annisgwyl neu os yw’r amodau’n troi allan i fod yn anoddach na’r disgwyl.

Beth i’w wneud mewn argyfwng?

Mae damweiniau’n digwydd – gall hyd yn oed y rhai sydd wedi paratoi’n dda gael anhawster. Mae gwybod beth i’w wneud mewn argyfwng yn hanfodol, treuliwch amser yn asesu’r sefyllfa a phenderfynu beth i’w wneud:

• Peidiwch â chynhyrfu ac arhoswch hefo’ch gilydd.
• Gwnewch yn siŵr nad oes unrhyw un yn eich grŵp mewn perygl uniongyrchol, efallai y bydd angen i chi symud oddi wrth y perygl.
• Os caiff unrhyw un ei frifo / anafu, efallai y bydd angen i chi eu trin. Chwiliwch am arwyddion o fywyd (gwiriwch nad oes dim byd yn rhwystro’r anadl trwy’r geg na’r trwyn/gwiriwch yr anadl yn gyffredinol/cylchrediad) neu a gollwyd gwaed. Lawrlwythwch ap cyngor cymorth cyntaf St John Ambulance (nid oes angen y rhyngrwyd i ddefnyddio’r ap: mae’r holl wybodaeth ar gael ar yr ap).
• Rhowch haen inswleiddio rhwng y person sydd wedi ei anafu a’r ddaear, ychwanegwch ddillad ychwanegol ac os yw’n anymwybodol, gosodwch y yr unigolyn yn yr ystum adfer arferol.
• Nodwch ble rydych chi ar eich map ac ystyriwch eich opsiynau:
  • Symud i rywle diogel – Beth fydd yr amodau? Pa mor bell sydd angen i chi fynd i gyrraedd lle diogel? Ydych chi’n gallu cario’r person sydd wedi ei anafu? A fydd anafiadau’r person yn cael eu gwaethygu wrth ei symud?
  • Dod o hyd i loches – Peidiwch â defnyddio amser ac egni gwerthfawr oni bai eich bod yn sicr y byddwch yn dod o hyd i loches. Defnyddiwch eich lloches grŵp.
  • Arhoswch lle’r ydych chi – A fydd eich sefyllfa’n cael ei datrys os arhoswch lle’r ydych chi?
  • Dod o hyd i help – Cofiwch hyd yn oed pan fydd y gwasanaethau brys wedi cael eu galw efallai y byddant yn cymryd sawl awr i’ch cyrraedd.